Özgürlük, sana kavuşmak için yaşayacağım!
O çok özlediğimiz his, en tutuklu hallerimizde bile ne kadar özgür olduğumuzu bilmediğimiz günler. Kaç gündür aklımda Al Bano ve Romina Power’ın çok sevdiğim Libertà şarkısını paylaşmak vardı ama bir türlü hangi klibi yayınlayacağıma karar veremiyordum. Hepsi birbirinden güzel ve özgürlük temasını iliklerimize kadar hissettiriyor. Derken dün öyle bir klip buldum ki tamam budur dedim.
Però (ancak), diğerlerine de kıyamıyorum, bu nedenle hepsini paylaşmaya karar verdim, sonuçta defalarca dinlemek istiyor insan. Her seferinde bir klibi izleyerek dinleyebilirsiniz. İlk sıraya koymak üzere seçtiğim, başrollerini Andy Garcia ve Elsa Zylberstein’ın oynadığı, İtalyan ressam ve heykeltıraş Amadeo Clemente Modigliani’nin hayatını konu eden, Mick Davis’in 2004 yapımı filmi Modigliani’den sahneler içeren klip. Hatta tekrar bakarken, şarkının Türkçe sözlerinin de olduğu bir klip buldum, onu ekleyeceğim.
(1884-1920)
Modigliani, 19 yüzyılın sonlarında yaşamış Yahudi kökenli İtalyan bir ressam ve heykeltıraştır. “Kısacası hayatım umurumda bile değil” diyerek, hayatını on yaşında yakalandığı tüberküloz hastalığının gölgesinde inadına umarsıza, belki de liberamente (özgürce) demek gerek, yaşamış bir sanatçıdır. Kısacık yaşamına çok şey sığdıran, en büyük düşmanı olarak anılan Picasso’nun bir tanrı olarak nitelendirdiği bohem ressam, Picasso’nun “Neden benden bu kadar nefret ediyorsun?” sorusuna cevap olarak, “Seni seviyorum Pablo. Kendimden nefret ediyorum” demiştir.
Filmi izlersiniz diye hayatına ait ayrıntılara girmeyeceğim. Modigliani, yaşamındaki kural tanımaz, vurdumduymaz tavrını sanatına da yansıtmıştır. Generalmente (genellikle) tek figürlü olan resimlerindeki kişilerin neredeyse hepsi uzun yüzlü ve uzun boyunlu. Çoğunlukla resimlerindeki figürlerin gözlerini boş bırakan Modigliani, Paris sosyetesinin övgülerine rağmen, resimlerinin satılması pek de umurunda olmayan, kendi yaşam tarzını sergilemekten çekinmeyen cesur bir kişilikti.
Modigliani’nin, yaşamının negli ultimi due anni (son iki yılındaki) en iyi çalışmalarının birçoğunda ilham kaynağı olan Jeanne Hébuterne ile ilişkisi en bilinen ressam aşklarından biridir. Jeanne, tablolarında gözlerini neden çizmediğini sorduğunda, Modigliani şu cevabı verir:
Quando conoscerò la tua anima, dipingerò i tuoi occhi.
(Ruhunu gördüğümde/tanıdığımda gözlerini çizeceğim)
Yarışmaya katıldığı son resminde ise onu gözleriyle birlikte resmeder çünkü artık sevgilisinin güzel ruhunu tanıyordur.
Bu resimdeki kadıncağızı da şu andaki halime çok benzettiğim için eklemeden geçemeyeceğim: şekilsiz cılız at kuyruğu, kılıksız ve savunmasız renksiz duruş, ruhsuzluğu yansıtan boş gözler, eller çaresizce önde kavuşturulmuş, Jeanne bakışı ve özgürlük neydi unutulmuş!
Modigliani’yi sanata yönlendiren, onu a quattordici anni (on dört yaşında) Livorno’daki usta ressam Guglielmo Micheli’nin sanat okuluna kaydettiren annesidir. Modigliani on bir yaşındayken annesi günlüğüne şunları yazmış:
“Bu çocuğun karakteri hala o kadar şekilsiz ki ne düşüneceğimi bilemiyorum. Bazen şımarık bir çocuk gibi davranıyor ancak zekâ konusunda hiçbir eksiğinin olmadığının farkındayım. Beklemeli ve bu kozanın içinden nasıl bir kelebek çıkacağını görmeliyiz. Kim bilir belki de bir sanatçı çıkar?”
Modigliani 1902 yılında Floransa’daki Güzel Sanatlar Okuluna başladı ve bir yıl sonra da Venedik Güzel Sanatlar Akademisine geçti. Eğitimini tamamladıktan sonra 1906 yılında Paris’e yerleşti.
Come ha previsto sua madre (annesinin öngördüğü gibi), Modigliani kozasından müthiş bir sanatçı olarak çıkmış ama ömrü maalesef bir kelebeğinki gibi kısa olmuştur. Yaşadığı süre boyunca hiçbir zaman eserlerini iyi bir ücrete satamamış, sanatı ise öldükten sonra daha da büyümüştür. Tabii bunda kendinin hayata karşı tavrının ve sanatından beklentilerinin rolü yadsınamaz.
Libertà şarkısını dinlemeden önce Modigliani filminden bir sahne izleyelim:
Şimdi de Al Bano ve Romina Power’dan Libertà:
Scende la sera sulle spalle di un uomo che se ne va,
Oltre la notte, nel suo cuore un segreto si porterà.
Tra case a chiese una donna sta cercando chi non c’è più
E nel tuo nome quanta gente non tornerà.
A proposito (bu arada), Modigliani’nin hayatını anlatan filmi izlemek isterseniz bağlantıyı vereyim:
https://www.filmmodu.org/modigliani-altyazili-izle
Bugünkü yazımı, tam ben yazarken, Bozcaada’dan bu fotoğrafı “Sahilde İtalyanca başkadır” notuyla gönderip una bella sorpresa (güzel bir sürpriz) yapan ve özgürlüğe dair umut veren Rönesans ruhlu sanatçı okuruma ithaf ediyorum!