Kategori: Genel

Et senin kemik benim!

Geçen hafta bir öğrencim etim sizin kemiğim benim diye kendini bana teslim edince dehşete kapıldım.

Dünya ters yönde dönmeye devam ediyor yani. Yıllardır aynı ifadeyle çocuklarını teslim eden veliler evde ve dışarda iş kovalarken, çocuklarının ve ebeveynlerinin sağlıkları, psikolojileri için mücadele verirken çocuklar ve gençler kendilerini çok güzel idare ediyor.

Online eğitim okuldaki eğitim kadar verimli olmayabilir ama onlar bu arada sorumluluk almayı, kendi hayatlarına sahip çıkıp araştırarak plan yapmayı öğrendiler. Bıkkınlıkları, yorgunlukları birkaç gün sürüyor, enerjileri ve neşeleri her daim!

Tıpkı vücudumuzdaki kemikleri ezberlemenin en keyifli yolunu bulmuş olan, Trieste’deki Caprin Okulu II A Sınıfının tatlı öğrencileri gibi:

Etimiz, kemiğimiz yerinde dursun, enerjimiz bol olsun. İyi haftalar!

İtalyan adları ve soyadları!

Verbi riflessivi (dönüşlü fiiller) konusunda chiamarsi (adı olmak) fiilini görmüştük.

Kendi adımızı söylerken Mi chiamo ve karşımızdakinin adını sorarken Come ti chiami? diyeceğiz. Siz diye hitap ettiğimiz birine adını Come si chiama Lei? diye sorabiliriz. Üçüncü bir şahsın adını sormak için ise Come si chiama? demeliyiz.

Üçüncü birkaç şahsın adını da fiilimizin üçüncü çoğul şahıs çekimini kullanarak Come si chiamano? sorusu ile öğrenebiliriz. Karşımızdaki kişiye kendi adını söylemek durumunda kalmayacağımız için şimdilik bu kadarı yeter bize. Ama belki min olmak için karşımızdakine Ti chiami Gianna vero? diye sormamız gerekebilir. Aklınızda bulunsun.

İtalya’da en sık rastlayacağınız kadın isimleri Giulia, Silvia, Elisa, Sara, Francesca, Laura, Federica, Anna, Marta, Claudia, Roberta, Monica, Irene, Alice, Maria, Carla, Chiara, Lucia, Gianna, Cristina, Elena, Beatrice, Giorgia, Daniela.

En çok tercih edilen erkek isimleri de Antonio, Carlo, Mario, Luigi, Marco, Davide, Stefano, Giuseppe, Francesco, Alberto, Fabio, Giorgio, Luca, Gianluca, Giovanni, Gianni, Pietro, Riccardo, Daniele, Lucio, Roberto, Simone ve a harfi ile bittiği halde erkek adı olan Gianluca, Luca ve Andrea.

Blogun Teşekkürler kısmında ilham perilerimi anlattığım bölümde adı geçen çocuk ruhlu öğrencim Adnan’ın dilimizi, tarihimizi, ülkemizi bizden daha iyi bildiği için soyadını Özgordon olarak değiştirdiği comune (ortak) arkadaşımız İngiliz John Gordon, benimle Türkçe çalışan Sri Lankalı meslektaşı Prasantha’ya benden più utile (daha faydalı) tüyolar verdi ofisimde bir lezione (ders) sonrası yaptığımız sohbet oturumunda.

John, ısrarla tabelalardan gözünü ayırmamasını ve özellikle soyadlarına dikkat etmesini önerdi. Tabelalardaki yazıları çözmeye çalışmayı ben de akıl etmiştim ma (ama) soyadlarının öğretici gücünü o gün idrak ettim. “Düşünebiliyor musun, Terliksiz diye bir cognome (soyadı) var!” dedi John gözlerini ayırarak ve İngilizce’ye çevirdi. Evet, bizim soyadlarımız keyifli birer kaynaktı Türkçe öğrenen stranieri (yabancılar) için. Hemen İtalyan soyadlarını düşündüm ve artık ben de bu konuya dikkat çekmeye karar verdim.

İtalyan soyadlarının birçoğu ailenin kökenine dair indizio (ipucu) veriyor. Vinci’den anlamına gelen, Vinci kasabasının Anchiano köyünde doğan Leonardo da Vinci’nin soyadı gibi. Milanese, Romano, Fiorentino, Genovese, Napolitano, Calabrese, Toscano ve Siciliano soyadları kişinin ailesinin geldiği yere dair fikir verirken, bu şehirlerden gelen kişilere veya bu şehirlere ait değerleri anlatan sıfatları da öğretiyor.

Roma’da gittiğim ve arkadaşlarım “Biz böyle yeriz” diye gösterdikten sonra önüme ne geldiyse rahatça ekmek bandığım, hatta banare diye Türkçe-İtalyanca bir fiil ürettiğimiz Pippo L’Abruzzese balık lokantasının sahiplerinin una famiglia abruzzese (Abruzzo’lu bir aile) olduğunu soyadlarından anlamak possibile.

Un’altro (diğer bir) soyadı grubu ise doğrudan bu soyadını taşıyan kişinin atalarının ismini bildiriyor. Çoğunlukla di iyelik edadı ve bazen de ile kişinin kimlerden olduğunu anlatıyor bize. Giacomo Di Giovanni ve Annalisa De Simone’nin soyadları gibi.

Ailenin geçmişte yaptığı veya halen sürdürmekte olduğu occupazione (meslek) de soyadı olarak kullanılıyor. Medici (doktorlar), Ingegneri (mühendisler), Architetto (mimar), Ragionieri (muhasebeciler), Contadino (çiftçi), Sarto (terzi), Falegname (marangoz), Pescatore (balıkçı) ve Barbieri (berberler) soyadı olarak rastlayabileceğiniz meslek adlarından yalnızca bazıları.

Animale (hayvan) adlarını da göreceksiniz soyadlarında. Gallo (horoz), Gatto (kedi), Colombo (güvercin), Leone (aslan), Cavallo (at), Stallone (aygır), Pecora (koyun), Capra (keçi), Coniglio (tavşan), Cefalo (kefal) gibi balık türleri ve tüm bunların çoğulu, envai çeşit türevine rastlamak sizi şaşırtmasın.

Bir de lingua quotidiana’da (günlük dil) kullandığımız sözcükleri ve çoğul formlarını göreceksiniz soyadları arasında. Fontana (çeşme), Monte (dağ), Costa (kıyı), Fiore (çiçek), Quattro (dört), Bicchieri (bardaklar), Guerra (savaş), Farina (un), Segreto (sır), Testa (baş), Zucca (kabak), Vero (doğru, gerçek) ve benimle Türkçe çalışan eski öğrencim Mimmo’nun (Giacomo adının çocukluğundan kalan Memo benzeri kısa ismi) soyadı Foglia (yaprak) gibi çok sayıda soyadı var kelime haznenizi zenginleştirecek.

En divertente (eğlenceli) soyadları ise ataların fiziksel özellikleri başta olmak üzere bazı ayrıntılar nedeniyle verilen takma adlardan oluşanlar. Basso (kısa), Biondi (sarışın, çoğul), Bruno (esmer), Ricci (kıvırcık , çoğul), Grasso (şişman), Mancini (solak, çoğul), Quattrocchi (dörtgöz), Barbarossa (kızıl sakal), çok yaygın olan Rossi (kızıl, çoğul) ve Senzacqua (susuz) gibi sayısız soyadı var keşfedeceğiniz ve keşfettikçe gülümseyeceğiniz.

Ama gördüğünüz gibi, yine de aile bireylerini senza pantofole (terliksiz) olarak betimleyecek kadar ileri gidilmemiş!

Şiş gözler!

Bir haftalık küçük bir erteleme ile GM Diyetimizi yaptık Dilek ile, aramızdaki yedi saat farka rağmen gayet senkronize, yoğun bir paylaşım ve motivasyon atmosferinde. Rinvio (erteleme) talebi benden geldi, diyet haftamız eşi (benim de canım kuzenim) Bekir’in doğum günü ile çakışacaktı. Malum monoton günler yaşarken keyifle kutlama yapsınlar, rahatça pasta yesinler istedim. Şartmış gibi de pazartesi gününü bekledik.

Bekir diyetimizin içeriğini görünce “Anam babam usulü oruç tutaydınız bari, hayra geçerdi” demiş. Hepimiz gibi saatlerce nostaljik telefonlar konuşmaları yapan, l’infanzia (çocukluk) anılarının dibini bulan anam ve babası kardeşler pek güldü bu yoruma!

Il filosofo della famiglia (ailenin filozofu) Bekir’in her duruma göre anında yapıştırdığı, derin anlamlar içeren özlü sözleri vardır. Ortaokul ve lise yıllarında saç kestirdikten sonra hep ağlardım çok kısa oldu diye. Kökü sende, uzar nasıl olsa teselli sözcükleri avutmazdı yaralı yüreğimi. Bir gün kuaföre giderken Bekir’e sormuştum nasıl kestireyim diye. Tek derdi güzelleşmek olan bir ergen olarak bir erkek görüşü almaya ihtiyaç duymuşum demek ki. Bilmem ama şiş gözlere yakışır bir model olsun dedi Bekir anında.

Derken nasıl oldu anlamadan kırk yaşına geldim ve doğum günü yemeği öncesinde fön çektirmek üzere kuaföre gittim. Çok uzamış, ucundan azıcık al istersen dedim kuaförüme ve çok kısaltmamasını tembihledim her zamanki gibi. O kesmeye başlayınca da neşeyle anlatmaya başladım: Biliyor musun, ben eskiden her saç kestirdiğimde ağlardım!

Bir yandan gülüşüyoruz, bir yandan saçlarım kesiliyordu..

Ben o komik hallerimi anlattıkça anlattım, o da kestikçe kesti. Bir ara durup aynaya baktığımda bende ani bir stato d’animo (ruh hali) değişimi oldu ve gözlerim doldu. Kendimi telkin etmeye çalıştım sürekli koca kız oldun ağlanır mı buna, kökü sende diye. Kuaför ekibi bana sürpriz pasta almış, mumu yeni üflemişim, ne kadar ayıp olduğunu bilsem de frenleyemedim gözyaşlarımı ve pasta tabağımın yanındaki peçeteye ağzımı değil gözlerimi sildim maalesef.

Ve ben kırk yaşıma, şiş gözlere yakışmayan bir saç modeliyle bir kurbağa görüntüsünde girdim.

Nel passato (eskiden) saçını kestirdiğinde ağlayan ben, şimdi tersine dönen bu dünyada saçlarımı kestiremediğim için ağlıyorum ve bu anlamsız uzun saçlarım şiş gözlerime hiç mi hiç yakışmıyor!

Hava ne soğuk!

Burada artık soğuk değil ama bugün paylaşmak istediğim şarkının adı bu! Netflix’te bir İtalyan filmleri bombardmanı var ve ben bombardamento sonrası bir ev düzeninde ve kılıkta uno dopo l’altro (art arda) bu filmleri izliyorum. İyi geliyor, size de öneririm!

Dün izlediğim Fidanzato per mia moglie (Eşime Sevgili Aranıyor) adlı filmin erkek başrol oyuncusu Paolo Kessisoglu çok sempatik, bizden biri gibi. Gibisi fazla, bizden biri aslında. Cenovalı bu oyuncu, İzmir asıllı Ermeni bir aileden geliyor. Ailenin asıl soyadı Keshisian.

Bu filmde, Ferzan Özpetek filmi Karşı Pencere’den bildiğimiz ve sevdiğimiz Ma che freddo fa da çalıyor çok hoş bir sahnede ve filmin sonunda.

Karşı Pencere filminden:

1969 yılında, 15 yaşında ilk defa sahneye çıkıp üçüncü olduğu San Remo Müzik Festivali’nde söylediği Ma che freddo fa şarkısını bir de Livornolu şarkıcı Nada Malanima’nın kendinden dinleyelim ve bu haftaya da böyle başlayalım:

Beni tanıyanlar biliyor, tanımayanlar da 23 Nisan’da yayınladığım fotoğraftaki gömlek yakalarından, kravatlardan, saç modellerinden ve tabii ki fotoğrafın mütevazı renklerinden yaşımı başımı tahmin etmiştir. Nada 1969 yılında 30 Ocak-1 Şubat tarihlerinde yapılan San Remo’da bu şarkıyı söylerken ben de annemin karnında gelişimimi tamamlamış, heyecanla çıkmayı bekliyor, şarkıyı mırıldanarak dans ediyordum: Mamma mia, ma che freddo fa!

Bayram sevincimi anlattığım yazımın satır aralarında saçlarımı uzun zamandır kestirememiş olmamın hüznü gizliydi, fark etmişsinizdir. Geçen yaz Karşı Pencere modeli kestirmiştim, Giovanna Mezzogiorno gibi bir açık bir toplu kullanarak idare ediyorum kaç zamandır ama birkaç ay daha kestiremezsem Nada Malanima olacağım kesin.

Ruhumda bir kötüleşme (mal-anima) zaten var!

Bir zamanlar!

Sabah 23 Nisan Kutlu Olsun mesajıyla sevgili okul arkadaşım Kenan’dan gelen bu fotoğrafı, içimde oluşan sevinci, yüzümde beliren gülümsemeyi sizlerle de paylaşmadan edemedim.

Herkes muzip muzip kameraya bakıp şu fotoğraf faslı bitse de oyuna devam etsek derken biz Derin ile uzaklara bakmışız derin derin. Ben ortada, şimdiki gibi Rapunzel saçlarımla, Derin hemen arkamda, yıllarca kullandığım ve uzun zamandır kestiremediğim için çok özlediğim kısaca, bombeli saç modelimdeki sarı saçlarıyla.

Derin, yedi yıl sonra lise mezuniyetinde İngilizce ve Türkçe derslerindeki en başarılı öğrenci ödüllerini toplamış bir arkadaşımız. Hatırlıyorum, Almancası da çok iyiydi. Daha sonra Amerika’da tarih okudu ve hatta üniversiteyi yeni bitirdiğimiz yıllarda verdiğim bir partide, büyük kadı dedemizin duvarda asılı Osmanlıca diplomasını okuyup tercüme edivermişti her zamanki gibi yüzünde sakin, dingin, tatlı bir ifadeyle. Benim dil gurusu sevgili Derin ile aynı yöne bakmış olmam bile gurur verdi şu an!

O zamandan vizyon sahibi olduğumun kanıtı olan bu fotoğraftaki endamlı duruşumun bu kadar net görünmesini, dizleri üzerinde muzipçe poz veren tatlı arkadaşım Tolga’ya borçluyum.

Bugün bana bir bayram coşkusuyla bu fotoğraf gönderildiyse ve ben çok sevinerek hemen bu yazıyı yazdıysam hâlâ çocuklar gibi şeniz, ruhumuz dimdik ayakta demektir!

Limbo tamamen dolu!

Aranızdan bana da Limbo’da yer var mıdır acaba diye çatlak sesler geliyor.

Ben neden Brugge dantelli kitap ayracımla entel dantel Dante kitapları arasında telef oldum günlerce sanıyorsunuz? Limbo’da bir yer kapabilmek, Aristo Hocamın zoom’suz derslerine katılmaktı amacım. Günah-sevap bilançomu bilmiyorum ama Limbo kriterlerine uyuyorum. Milattan sonra yaşamış olsam da (coronanın izniyle biraz daha yaşamayı düşünüyorum gerçi) vaftiz edilmedim!

Dante’nin tartışılacağı kitap kulübü toplantıları için harıl harıl hazırlık, İtalyan diline ve kültürüne yaptığım hizmetler derken Limbo’da yerim garanti sanıyordum. Fakat o da ne? Geçende bir telefon edip yerimi ayırtayım dedim. Ci dispiace (üzgünüz) tamamen doluyuz demezler mi? Kapasite dolmuş ve hatta aşırı talep olunca dini politikaya alet edip yozlaştıranlar için yeni bir bölme açmışlar. Ülkemizden de araya hatırlı kişiler sokup rezervasyon yaptıran kişiler çokmuş aldığım duyumlara göre!

Ben şimdi cehenneme hiç bulaşmamak için günah-sevap dengeme yoğunlaşacağım biraz, araştırmalara başladım.

Ramazan’ın çatır sıcaklara geldiği yıllarda, tanıdığım birkaç reisçiden birine maksat muhabbet olsun diye zor oluyordur bütün gün dışarıda güneşin altında çalışmak demiştim. Gülerek daha iyi, ne kadar sıcak o kadar sevap demesini hatırladım. Tabii yaa, ben hiç düşünmemiştim bunu! Zihniyetim yanlış kodlanmış benim, çok utanmıştım. Fabrika ayarlarımı değiştirmem gerek!

Daha iyi bir insan olup sevabı çoğaltmalıyım. Limbo dolmuş, günah-sevap dengesini göz ardı etmeyelim derim ama şu anda daha öncelikli olan il nostro equilibrio spirituale (ruhsal dengemiz).

Günah olan her şeyden vazgeçerim ama şaraptan asla, ruhsal denge için olmazsa olmazım!

Not: Bilancio İtalyanca’da bizdeki bilanço anlamı dışında analiz, değerlendirme (örneğin hayatını değerlendirme) ve bilimsel terminolojide denge anlamlarında kullanılıyor. Genel anlamıyla denge ise equilibrio.