Emir Kipi!
Emir Kipine geldi sıra ama benim bir türlü anlatasım gelmedi. Bazen söyleme şekline göre ya da yanına eklenen veya eklenmeyen ifadeler ile adı üstünde bir emir gibi geliyor insana ve itici olabiliyor. Git, gitme, ara, arama gibi davranışlarımızı yönetmeye çalışan yakınlarımız var. Ben eşyalarıma ve markalarıma sadık olduğum için bana sık sık arabanı değiştir, yeni bir telefon al artık, almışken plus, ultra, mega al bari gibi emirler gelir.
Uzun süre arabasının çıkardığı arızalardan yakınan, nerede nasıl rezil olduğunu anlatan, değiştireceğini söyleyen bir arkadaşım dönüp bir anda sen de değiştir arabanı diyebiliyor. Ben de niye ki, seninkinden indik benimkine bindik, o da mı arıza yapmaya başladı diye sorabiliyorum artık. Ya da her konuda bana akıl danışan biri en olmadık bir yerde yap ama, git ama diye saçma sapan diretince benim aklım bana yetiyor şimdilik diye bir cevap verip tercihlerime ve olanaklarıma göre kendim karar verebileceğimi söylüyorum. Ama bu dobralık mertebesine çok yıllar sonra gelebildim. Bu emir komuta zincirini kırmam lazım.
Neyse, stiamo calmo e parliamo italiano (sakin olalım ve İtalyanca konuşmaya devam edelim)!
Burada genel hatlarıyla anlatıp yine yazılarımda kullanarak, emir kipinin kullanıldığı şarkılar seçerek doğal bir şekilde öğrenmenize yardımcı olacağım, abbiate pazienza per favore (sabırlı olun lütfen).
Bakın bir lütfen ibaresi ekleyince emir olmaktan çıkıp rica oldu!
Bu tabloda parlare (konuşmak), vedere (görmek) ve partire (ayrılmak, yola çıkmak) fiilleri üzerinden, kurallı fiillerde mastar eki atıldıktan sonra hangi ekleri getireceğimizi vediamo (görelim):
Konuş, konuşsun/konuşun (resmî hitap), konuşalım, konuşun, konuşsunlar gibi anlamlar vermemize yardımcı olan bu eklere bol pratik yaparak alışabilirsiniz.
Konuşayım, göreyim/bakayım veya yola çıkayım/gideyim demek istersek, yani bu tabloda olmayan io (ben) şahıs zamiri için, birinci şahıs şimdiki zaman eki ile parlo, vedo veya parto diyebiliriz.
Konuşmayın, görmesin, ayrılmasınlar gibi ifadelerde non olumsuzluk sözcüğünü kullanacağız. Çekilmiş bir fiilin başına non getirmek yeterli, ancak ikinci tekil şahıs (sen) için fiil mastar halinde kalır.
non parlare (konuşma) AMA non parli (konuşmasın/resmî hitapla konuşmayın), non parlate (çoğul konuşmayın), non parlino (konuşmasınlar)
Stai attento/a, c’è molto traffico oggi (Dikkatli ol, bugün çok trafik var)
Apri la finestra per favore, fa molto caldo (Pencereyi aç lütfen, çok sıcak)
Non uscite senza ombrello, piove (Şemsiyesiz çıkmayın, yağmur yağıyor)
Signora, aspetti per favore, vengo subito (Bekleyin lütfen, hemen geliyorum)
Emir kipinde sık kullanılan ve çekimleri kuralsız olan bazı fiiller şunlardır:
essere – sii, sia, siate, siano
avere – abbi, abbia, abbiate, abbiano
andare – va’/vai, vada, andate, vadano
venire – vieni, venga, venite, vengano
stare – sta’/stai, stia, state, stiano
dire – di’, dica, dite, dicano
fare – fa’/fai, faccia, fate, facciano
dare – da’/dai, dia, date, diano
sapere – sappi, sappia, sappiate, sappiano
bere – bevi, beva, bevete, bevano
Genellikle kılavuzlardaki talimatlarda fiilin mastar hali emir kipi olarak
kullanılıyor:
Controllare l’integrità dell’imballo (Ambalajın bütünlüğünü kontrol edin)
Non avvicinarsi alle macchine in moto (Hareket halindeki makinelere
yaklaşmayın)
Bir banka çalışanı (un impiegato di banca) gibi bizi tanımayan kişilerin bile prima di concludere la chiamata (aramayı sonlandırmadan önce) rahatlıkla tembihlediği gibi, abbiate cura di voi (kendinize iyi bakın).
Peki diyorum ben kim bu tembihte bulunursa, artık bundan vazgeçilsin istiyorum!
